Marta Ptaszyńska

Marta Ptaszyńska
Data i miejsce urodzenia	29 lipca 1943 ; Włochy k. Warszawy
Pochodzenie	polskie
Instrumenty	perkusja
Gatunki	muzyka poważna, muzyka współczesna
Zawód	kompozytorka, perkusistka, pedagog
	Odznaczenia
	Strona internetowa

Marta Ptaszyńska (ur. 29 lipca 1943 we Włochach koło Warszawy) – polska kompozytorka, perkusistka i pedagog.

Życiorys

Kompozycję studiowała w Warszawie, perkusję w Poznaniu, na obu uczelniach uzyskując dyplomy z wyróżnieniem w 1967 roku i 1968 roku. Jako perkusistka występowała m.in. z Warsztatem Muzycznym oraz z Poznańskim Zespołem Perkusyjnym. W latach 1969–1970 uzupełniała studia w Paryżu pod kierunkiem Nadii Boulanger oraz Pierre’a Schaeffera i Oliviera Messiaena. Podczas pobytu we Francji nawiązała też współpracę z zespołem perkusyjnym Les Percussion de Strasbourg. Od 1970 do 1972 roku uczyła w PWSM w Warszawie, po czym wyjechała do Stanów Zjednoczonych. Tam uczyła kompozycji m.in. w University of California w Berkeley, University of California w Santa Barbara i w Indiana University School of Music w Bloomington. Od 1998 jest profesorem w University of Chicago.

Oprócz działalności koncertowej i pedagogicznej Ptaszyńska udziela się również w środowisku muzycznym: w latach 1981–1984 była członkiem zarządu Percussive Arts Society w USA. W 1991 została współzałożycielką i wiceprezesem American Society for Polish Music w Nowym Jorku, inicjując i organizując liczne przedsięwzięcia na rzecz polsko-amerykańskiego zbliżenia w dziedzinie kultury. W dowód uznania w 1988 przyznano jej medal ZKP za promowanie polskiej muzyki współczesnej w USA. Odznaczona Krzyżem Oficerskim (1995)^[1] i Komandorskim (2022)^[2] Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej.

W dorobku kompozytorki ważne miejsce zajmują utwory przeznaczone na perkusję. Instrumenty perkusyjne bywają wykorzystywane w nich w niezwykłych połączeniach – przykładem: Preludia na wibrafon i fortepian, Scherzo na ksylofon i fortepian, Jeu-Parti na harfę i wibrafon, Wariacje na kotły i kwartet smyczkowy.

Największy rezonans obudziły natomiast monumentalne utwory wokalno-instrumentalne, a przede wszystkim Holocaust Memoriał Cantata (1992) napisana dla uczczenia pamięci ofiar holocaustu, do której część tekstu napisał Yehudi Menuhin i opera dziecięca Pan Marimba do libretta Agnieszki Osieckiej, wystawiona w Warszawie w 1998 roku.

Nagrody za twórczość

Fundacja Alfreda Jurzykowskiego (Nowy Jork 1997)
nagroda Ministra Spraw Zagranicznych (2000)
Benjamin H. Danks Creative Music Award przyznana przez Amerykańską Akademię Sztuki i Literatury za opery i oratoria (2006)
nagroda John Simon Guggenheim Foundation (2010)

Utwory

Utwory na orkiestrę

Improvisations (1968)
Spectri Sonori (1973)
Crystallites (1973–1974)
Concerto for Percussion Quartet and Orchestra (1974)
Conductus - A Ceremonial for Winds (1982)
La novella d'inverno (Winter's Tale) (1984) na ork. smyczkową
Concerto for Marimba and Orchestra (1985); nagr. Muza PNCD 075, 1991
Charlie's Dream(1988), koncert na saksofon i orkiestrę
Ode to Praise All Famous Women (1992)
Fanfare For Peace (1993)
Concerto Grosso (1996) na 2 skrzypiec i orkiestrę kameralną; pierwsze wykonanie - 1997, Warszawa, Sinfonia Varsovia, dyr. Yehudi Menuhin
Drum of Orfeo (1999-2001), koncert na perkusję
Missa Solemnis ad honorem sanctis Ioannes Paulus II (2015); na sopran, mezzosopran, baryton, dwa chóry mieszane i orkiestrę.

Utwory na zespoły kameralne

Madrigals "Canticum Sonarum" Igor Stravinsky in Memoriam (1971) na zespół instrumentów
Kwiaty Księżyca na fortepian i wiolonczelę (1986); nagr. Proviva - Teldec Germany, ISPN 152.
Poetic Impressions na kwintet dęty i fortepian (1991); nagr. DUX Records

Utwory kameralne na perkusję i ewent. inne instrumenty

4 preludia (1965) na wibrafon i fortepian
Scherzo (1967) na ksylofon i fortepian
Jeu-Parti (1970) na harfę i wibrafon
Cadenza (1972) na flet i perkusję
Stress for percussion & tape (1972)
Space Model na perkusję (1971–1975)
Mobile dla 2 perkusistów (1976)
Classical Variations na kotły i kwartet smyczkowy (1976)
Synchrony dla 3 perkusistów (1978)
Dream Lands, Magic Spaces na skrzypce, fortepian i 6 perkusistów (1979)
Scintilla na 2 marimby (1984)
Graffito for marimba (1988); nagr. "Nebojsa Zivkovic, "Percussion made in Europe, Volume 1" Edition Musica Europea, Germany
Ajikan - Unfolding Light (1989) na flet i perkusję
Spider Walk na perkusję (1993)

Utwory solowe

Variations na flet (1967)
Arabesque na harfę (1972)
Touracou na klawesyn (1974)
Farewell Souvenir na fortepian (1975)
Recitativo, Arioso and Toccata na skrzypce (1969–1975)
Two Poems na tubę (1975)
Quodlibet na kontrabas i taśmę (1976)
Six Bagatelles na harfę (1979)
Hommage a I.J. Paderewski na fortepian (1992)
Elegia in memoriam John Paul II na altówkę solo (2005)

Utwory sceniczne

Oscar of Alva (1971–1972, nowa wersja 1986), opera do libretta Zbigniewa Kopalko według Lorda Byrona; realizacja TV Kraków 1988
Pan Marimba, opera dziecięcia w 3 aktach (1992–1995) do libretta Agnieszki Osieckiej; w repertuarze Teatru Wielkiego w Warszawie od 1998 roku
Magiczny Doremik, opera dziecięcia w 2 aktach (1992–1995) do libretta kompozytorki na podstawie powieści "Gelsomino w Kraju Kłamczuchów" Gianniego Rodariego; premiera styczeń 2008 Teatr Wielki w Warszawie
Kochankowie z klasztoru Valldemosa, opera o Fryderyku Chopinie, libretto kompozytorka i Janusz Krasny-Krasiński; premiera w reż. Tomasza Koniny 18.12.2010 w Teatrze Wielkim w Łodzi^[3]

Teatr instrumentalny

Soirée Snobe Chez La Princesse (1979) na 2 keyboardy, taśmę, mimów i oświetlenie

Utwory na głosy i instrumenty

Tale of Nightingales (1968) na baryton i orkiestrę kameralną do słów K.I. Gałczyńskiego.
Vocalise (1971) na głos i wibrafon
Epigrams (1976–1977) na głos i instrumenty do starogreckiej poezji (tłum. ang.)
Un Grand Sommeil Noir (1977) na sopran, flet i harfę do słów Paul Verlaine’a
Sonety do Orfeusza (1980–1981) na głos i orkiestrę kameralną do słów Rilkego
Ave Maria (1982; 2. wersja 1987)
Listy Polskie (1988), kantata z okazji rocznicy odzyskania niepodległości
Pieśni rozpaczy i samotności (1988–1989) na głos i fortepian; sł. Rilke, Verlaine, Shakespeare, Staff i Lorca (nagr. CD, Muza Records, 1991)
Holocaust Memorial Cantata (1992) na głosy, chór i orkiestrę; słowa (ang., hebr., jiddisz, polski) Leslie Woolf Hedley (nagr.: CD, POLYGRAM CD ACCORD, 1996)
Liquid Light na głos, fortepian i perkusję (1994–1995); sł. Modene Duffy
Cantiones Jubilationis na chór żeński i perkusję (1995); sł. Modene Duffy
Silver Echos of Distant Bells na głos i kwartet smyczkowy (1995); sł. (ang.) Lord Tennyson, Laslie Woolf Hedley, Donald Bogan, Krzysztof Koehler i Stanisław Wyspiański

Przypisy

↑ M.P. z 1995 r. nr 31, poz. 365
↑ M.P. z 2022 r. poz. 563
↑ Premiera opery Marty Ptaszyńskiej "Kochankowie z klasztoru Valldemosa". culture.pl. [dostęp 2017-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-05)]. (pol.).

Bibliografia

Marek Podhajski red.: Kompozytorzy polscy 1918-2000. Gdańsk-Warszawa: Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. S. Moniuszk, 2005. ISBN 978-83-89444-82-0.
Ewa Cichoń, Leszek Polony: Muzyka to język najdoskonalszy. Rozmowy z Martą Ptaszyńską. Kraków: PWM, 2001. ISBN 83-224-0769-6.
Marta Ptaszyńska, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21] .
Profil kompozytorki na stronie wydawcy (PWM)

[1] M.P. z 1995 r. nr 31, poz. 365

[2] M.P. z 2022 r. poz. 563

[Kochankowie-3] Premiera opery Marty Ptaszyńskiej "Kochankowie z klasztoru Valldemosa". culture.pl. [dostęp 2017-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-05-05)]. (pol.).

[1]

[2]

[3]